Ik ben geen communist

Laat me starten met te zeggen dat ik blij ben dat acteur Carry Goossens deelneemt aan het debat over hoe we in de toekomst met onze open ruimte moeten omgaan (Gazet van Antwerpen, 9 oktober 2012). We moeten vandaag de discussie durven aangaan om de gevolgen van onze eigen keuzes in te schatten. Alle input in dat debat is meer dan welkom. Maar dan wel graag op een ernstige manier en zonder elkaar verwijten naar het hoofd te slingeren.

Tegen 2050 komen er 1 miljoen Vlamingen bij. We gaan die allemaal ergens een plaats moeten geven om te wonen. Ik wil met het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen* iedereen doen nadenken over de manier waarop we die extra plaatsen gaan creëren. Niet iedereen wil op ‘de buiten’ wonen, maar één ding is duidelijk: Vlaanderen heeft te weinig open ruimte om zelfs maar enkele tienduizenden mensen een alleenstaande villa te laten bouwen, met een grote tuin, plaats voor wat kippen, een konijnenhok, een paardenstal en als het even kan ook een wijds uitzicht over uitgestrekte velden. En mochten we dat toch toelaten, dan zal ‘de buiten’ zichzelf opheffen en kijken al die buitenmensen naar elkaar en niet meer naar de inmiddels verdwenen uitgestrekte velden. Dat is de logica zelve.
Ik ben geen communist. Ik wil niemand in zijn vrije keuze beperken. Als iemand per se op die manier wil wonen, dan zal hij dat in de toekomst kunnen doen. Ik ga dat niet verbieden.

Ik ben wel een realist. Ik besef dat we niet de kool en de geit zullen kunnen blijven sparen. Ik besef dat individuele keuzes maatschappelijke effecten hebben. Ik besef dat iemands individuele keuze om afgelegen in het groen te gaan wonen de collectieve open ruimte verder versnippert en dat zoiets bijvoorbeeld zijn effecten heeft op de waterproblematiek.

Sommige woonvormen beïnvloeden onze vrije ruimte, onze natuur en onze waterhuishouding nu eenmaal meer dan andere. Dat is een collectief gevolg van een individuele keuze. Ik ben ervan overtuigd dat mensen verantwoordelijkheid kunnen en durven nemen voor de keuzes die ze maken. Ik denk dus ook dat we als overheid bepaalde woonvormen meer zullen moeten stimuleren dan andere. Zonder evenwel de keuzemogelijkheden te beperken.

Hoe we dat gaan doen, staat nog helemaal niet vast. Nemen we bijvoorbeeld maatregelen voor bestaande woningen, of alleen voor nieuwbouw? Daar is zelfs nog geen begin van beslissing over genomen. Maar ik lanceer wel ideeën, zodat we vandaag de discussie kunnen opstarten. Zodat we ons stilaan bewust worden van onze eigen verantwoordelijkheden in het grotere ruimtelijke verhaal. Zodat we niet in 2020 plots moeten vaststellen dat er geen vrije ruimte meer is, of dat we allemaal achter dijken moeten wonen.

Een tijdje geleden sprongen duizenden Vlamingen tijdens de Big Jump in allerlei waterpoelen om ons milieubewustzijn aan te scherpen. Enkele weken terug bezong Vlaanderen nog zijn zorg om het klimaat tijdens Sing for the Climate. Ik vind al die initiatieven waardevol, want ze doen ons nadenken over de toekomst. Laat ons die denkoefening doortrekken, beseffen dat Vlaanderen er niet groter op wordt, we dus verstandig moeten omspringen met onze open ruimte en ook niet blind mogen zijn voor onze eigen verantwoordelijkheid in het geheel.